Blisko 150 osób wzięło udział w seminarium „Społeczność terapeutyczna jako metoda terapii osób uzależnionych”, zorganizowanym przez MONAR i Polską Federację Społeczności Terapeutycznych 22 listopada w Warszawie. Specjalnym gościem był prof. dr Eric Broekaert z Uniwersytetu w Gent (Belgia).

Spotkanie ekspertów zajmujących się tematyką uzależnień było okazją do porównania rozwoju metody społeczności terapeutycznej w Polsce i w innych krajach europejskich na przestrzeni kilku dziesięcioleci. Nie zabrakło też miejsca na dyskusję o perspektywach i wyzwaniach przed jakimi obecnie stają terapeuci pracujący tą metodą.

Skok jakościowy

Prezentację na temat historii i współczesnego funkcjonowania społeczności terapeutycznych w naszym kraju przedstawił Piotr Adamiak z Zarządu Głównego MONARU. Przypomniał trudne początki pierwszych ośrodków zakładanych na przełomie lat 70. i 80. XX w. (złe warunki lokalowe, duże obciążenie pracą kadry, nadrabiającej braki w wykształceniu ogromnym zaangażowaniem) i podkreślił ogromny skok jakościowy, jaki dokonał się w zakresie zróżnicowania i dostępności oferty terapeutycznej. Wspomniał m.in. o daleko idącej indywidualizacji pracy z pacjentem, łączeniu w ośrodkach metody ST z innymi formami pomocy (terapia indywidualna, grupowa, psychoedukacja, warsztaty umiejętności, terapia rodzin) i wzroście kwalifikacji kadry (ponad 900 osób posiada certyfikaty Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii, rośnie liczba osób pracujących w ośrodkach, legitymujących się wykształceniem kierunkowym, takim jak psychologia czy pedagogika). Wśród wyzwań stojących przed społecznościami terapeutycznymi wymienił m.in. integrację środowiska pracowników ST w celu lobbowania na rzecz rozwoju tej metody jako skutecznej i opłacalnej społecznie.

Doświadczenia europejskie

Prof. dr Eric Broekaert zaprezentował rys historyczny społeczności terapeutycznych w Europie, akcentując zmiany w podejściu do leczenia uzależnień – od tendencji wyrażających się w spadku zaufania do leczenia instytucjonalnego, zwłaszcza psychiatrycznego, po obserwowaną od lat 90. ubiegłego wieku specjalizację oferty terapeutycznej (programy dla pacjentów z podwójną diagnozą, więźniów, bezdomnych, kobiet z dziećmi). Przedstawiając obecny stan społeczności terapeutycznych w Europie prof. Broekaert oszacował liczbę miejsc w ośrodkach pracujących tą metodą na 15 tys. W poszczególnych placówkach leczy się zwykle od 15 do 25 pacjentów, a czas trwania programów terapeutycznych wynosi od sześciu do 12 miesięcy. Podsumowując swoje wystąpienie belgijski ekspert zwrócił uwagę na powstawanie zintegrowanych systemów leczenia, łączących pracę metodą społeczności terapeutycznej z innymi formami pomocy osobom uzależnionym.

Przykładem takiego łączenia metod jest działalność Młodzieżowego Ośrodka Rehabilitacyjnego Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności. Ta działająca w Kazuniu placówka posiada w swojej ofercie krótkoterminową terapię substytucyjną w ramach programu stacjonarnego leczenia uzależnień. O doświadczeniach z realizacji tego programu opowiedziała Katarzyna Puławska-Popielarz, kierowniczka ośrodka.

Po wystąpieniach prelegentów odbył się panel dyskusyjny z udziałem Mirosławy Olszewskiej, Elżbiety Zielińskiej, Jagody Władoń, Zbigniewa Kamieńskiego, Witolda Siudka, Romana Piniasia i Barbary Tokarskiej (prowadząca dyskusję). Wśród poruszanych tematów znalazły się specjalizacja ośrodków, skracanie programów terapeutycznych, wskaźniki zmian, czyli rezultaty terapii w wymiarze indywidualnym i społecznym oraz zagrożenia wynikające z medykalizacji terapii.

Na zakończenie seminarium Jolanta Łazuga-Koczurowska, przewodnicząca Zarządu Głównego Stowarzyszenia MONAR i prezes Polskiej Federacji Społeczności Terapeutycznych, podziękowała wszystkim za udział w spotkaniu i zapowiedziała kolejne podobne inicjatywy, służące integracji środowiska i wymianie doświadczeń.